Ból towarzyszy niemal wszystkim chorobom reumatycznym. To często pierwszy i podstawowy objaw rozwijającego się schorzenia, który skłania do wizyty u lekarza. Niestety jego leczenie bywa problematyczne, zwłaszcza w bardziej zaawansowanych stadiach chorób. Jakie preparaty i metody stosowane są w leczeniu bólu reumatycznego?
Czym jest ból reumatyczny i jakie choroby go wywołują?
Ból w chorobach reumatycznych może mieć różne przyczyny, których ustalenie jest kluczowe do zaplanowania właściwego leczenia. Najczęściej dolegliwości bólowe związane są z dwoma procesami:
- stanem zapalnym, który powoduje uszkodzenie tkanek,
- zwyrodnieniem – powoduje ono przewlekłe i nieodwracalne zmiany w tkankach.
W pierwszym przypadku największe natężenie bólu pojawia się w nocy lub wcześnie rano. Towarzyszy mu sztywność stawów, która może utrzymywać się nawet przez kilka godzin. Co więcej, ból o podłożu zapalnym nasila się w bezruchu, np. podczas snu, a podczas aktywności fizycznej stopniowo ustępuje.
Z kolei ból zwyrodnieniowy najbardziej dokucza podczas ruchu, a odpoczynek przynosi ulgę. Jeśli pojawia się sztywność stawów, to trwa maksymalnie pół godziny. W porównaniu do bólu zapalnego ten spowodowany zmianami zwyrodnieniowymi jest trudniejszy do uśmierzenia.
Choroby, które mogą przebiegać z bólem reumatycznym, to m.in.:
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- choroba zwyrodnieniowa stawów,
- toczeń rumieniowaty układowy,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa[1].
Jakie preparaty stosowane są w leczeniu bólu reumatycznego?
Terapia chorób reumatycznych przebiega dwutorowo. Wykorzystuje się do niej:
- leki modyfikujące przebieg choroby, które mają hamować proces zapalny i spowolnić chorobę. Ich działanie widoczne jest po dłuższym czasie stosowania. Wykorzystywane są w tym celu silne leki dostępne na receptę, np. metotreksat, sulfasalazyna czy preparaty biologiczne,
- środki przeciwbólowe – są one przyjmowane doraźnie, np. podczas zaostrzenia choroby. Najczęściej stosowane są NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne, które blokują aktywność enzymów produkujących prostaglandyny. To cząsteczki odpowiedzialne m.in. za rozwój stanu zapalnego, tak często obecnego w chorobach reumatycznych.
Niektóre leki przeciwzapalne i przeciwbólowe z grupy NLPZ dostępne są bez recepty. Należy do nich np. deksketoprofen, który może zmniejszyć ból o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. To lek o niewielkim ryzyku działań niepożądanych, także tych dotykających przewód pokarmowy. Co ważne, nie wykazuje on interakcji z kwasem acetylosalicylowym w niskich dawkach, który jest często stosowany u osób starszych w celu zapobiegania zakrzepom krwi[2]. Dzięki temu deksketoprofen może być stosowany w wielu grupach pacjentów, także tych obarczonych dodatkowymi czynnikami ryzyka, jak seniorzy czy osoby o wrażliwym przewodzie pokarmowym.
Jak wspomóc leczenie bólu reumatycznego?
Podejście do leczenia bólu reumatycznego powinno obejmować różne metody, które mogą wzmocnić efekty farmakoterapii. Dlatego tak ważna jest współpraca różnych specjalistów, np. lekarza, fizjoterapeuty oraz dietetyka, którzy wspólnie ustalą optymalny plan leczenia pacjenta. W terapii chorób reumatycznych wykorzystuje się:
- fizjoterapię dostosowaną do wieku i stanu zdrowia chorego,
- dietę – ważna jest eliminacja produktów, które mogą zaostrzać stan zapalny oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- suplementację – np. kwasów omega-3, glukozaminy czy chondroityny,
- psychoterapię – wsparcie psychologiczne pacjenta zmagającego się na co dzień z bólem jest niezwykle ważne.
[1] Wordliczek, J., Woroń, J., Targońska-Stępniak, B., Tarnacka, B., & Malec-Milewska, M. (2019). Leczenie bólu zapalnego – problem interdyscyplinarny widziany oczami: reumatologa, neurologa, rehabilitanta, specjalisty medycyny bólu i farmakologa klinicznego. Ból, 19(4), 11-26.
[2] Woroń, J. (2020). Dobór leków z grupy NLPZ do profilu pacjenta-na co zwrócić uwagę. Lekarz POZ, 6(4): 203-208.
